Τρίτη 30 Ιουλίου 2019

Η εξέλιξη των υποδομών διάθεσης και επεξεργασίας νερού της Αθήνας τον 20ο αιώνα

Ακολουθούν τα highlights μιας εργασίας που κάναμε πρόσφατα, σχετικά με τα νερά της Αθήνας: Sargentis, G.-F.; Ioannidis, R.; Karakatsanis, G.; Sigourou, S.; Lagaros, N.D.; Koutsoyiannis, D. The Development of the Athens Water Supply System and Inferences for Optimizing the Scale of Water Infrastructures. Sustainability 2019, 11, 2657.
---------------------------------------------------------------------------

Για να υπάρξουν οργανωμένες κοινωνίες απαιτούνται υποδομές. Τα υδραυλικά έργα είναι οι σημαντικότερες εξ αυτών και οφείλουν να αναπτύσσονται πρώτα απ’ όλες τις υποδομές, αφού κάθε κοινωνία πρώτα πρέπει να βρει το νερό που θα καλύψει τις ανάγκες της και μετά τον χώρο.

Το σύγχρονο σύστημα ύδρευσης της Αθήνας είναι ένα αξιοθαύμαστο υδραυλικό έργο. Η μακρύτερη διαδρομή από τον Εύηνο προς την Αθήνα (Σταθμός Επεξεργασίας Νερού Αχαρνές) είναι περίπου 217 χιλιόμετρα (χωρίς να υπολογίζεται η διαδρομή από τη δεξαμενή του Μόρνου) και το υδροδοτικό σύστημα της Αθήνας είναι συγκρίσιμο με ορισμένα από τα μεγαλύτερα υδραγωγεία του κόσμου.

Το υδροδοτικό σύστημα των Αθηνών έγινε έτσι ώστε οι σύγχρονοι Αθηναίοι όπως και οι πρόγονοί τους, να είναι σε θέση να συνδυάσουν τον βολικό και υγιεινό τρόπο ζωής σε ξηρό κλίμα και την επάρκεια νερού που προέρχεται από το υγρό κλίμα της Δυτικής Ελλάδας. Δηλαδή αντίθετα με την κοινή λογική και πρακτική όπου η κοινωνία βρίσκει φυσικούς πόρους και αναπτύσσεται γύρω από αυτούς, η ανάπτυξη της Αθήνας έγινε σε ένα βολικό χώρο όπου χρειάστηκε να κατασκευαστούν μεγάλα τεχνικά έργα για να την υποστηρίξουν και να καλύψουν τις ανάγκες της σε νερό.

Η ίδρυση της Αθήνας χάνεται στο βάθος του χρόνου, καθώς είναι γενικά αποδεκτό ότι προϋπήρχε της Μυκηναϊκής Εποχής. Εκτιμάται ότι η Αθήνα κατά τον 4ο αι. π.Χ. είχε 160.000 κατοίκους πολίτες και σκλάβους, ο πληθυσμός της Αθήνας την εποχή του Ανδριανού περίπου 1ο αι. μ.Χ. αναφέρεται ότι ήταν περίπου 30.000 κάτοικοι ενώ σύμφωνα με ενδείξεις στην προεπαναστατική Αθήνα (πριν το 1821) ο πληθυσμός της τείνει προς έναν αριθμό της τάξεως των 10.000 κατοίκων.

Η μεγάλη μεταβολή της κλίμακας της Αθήνας έγινε από την στιγμή που επιλέχθηκε να γίνει πρωτεύουσα του νέου Ελληνικού κράτους αφού όπως είναι αυτονόητο η εγκαθίδρυση της πρωτεύουσας προκάλεσε μεγάλη συρροή νέων κατοίκων. Από 12.000 περίπου στα 1834, ο αριθμός τους διπλασιάστηκε μέσα στην επόμενη δεκαετία.

(a) Αθήνα 1810 (b) Αθήνα 2018