Πέμπτη 17 Οκτωβρίου 2019

Δευτέρα 30 Σεπτεμβρίου 2019

Έκθεση γλυπτικής του ΕΕΤΕ στο Βυζαντινό Μουσείο

Η πρόσκληση της έκθεσης, διάρκεια έκθεσης 27.9.2019-28.10.2019



Το γλυπτό που εκθέτω. Άγιοι Ανάργυροι

Τετάρτη 28 Αυγούστου 2019

Στοχαστική αξιολόγηση της αποκατάστασης του Μυστικού Δείπνου του Λεονάρντο Ντα Βίντσι

Το καλοκαίρι κάναμε μια πολύ όμορφη εργασία για την αξιολόγηση του μετασχηματισμού των τοπίων από τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και μου είχε κολλήσει να αξιολογήσω με την μέθοδο που αναπτύξαμε και την αποκατάσταση του Μυστικού Δείπνου του Λεονάρντο Ντα Βίντσι για την οποία έχουν γίνει τόσες πολλές συζητήσεις. 

Ως προς το θέμα της συζήτησης αυτού του έργου, υπήρξε τόσο έντονος προβληματισμός που δημιουργήθηκαν διχογνωμίες για το πόσο είναι χρήσιμη (γενικά) η διαδικασία της αποκατάστασης (βλ. σχετικό άρθρο από την Guardian).

Το 1495 ο Λεονάρντο ντα Βίντσι ξεκίνησε να δουλεύει αυτό το μνημειώδες έργο (δείτε σχετικά 7 πράγματα που ίσως δεν ξέρετε για τον Μυστικό Δείπνο του Ντα Βίντσι). Τεχνικά λάθη που έκανε στην επιλογή των υλικών και της τεχνικής του, έκαναν το έργο να αρχίσει να αποσυντείθεται μόλις 20 χρόνια μετά την δημιουργία του. Έτσι η διαδικασία αποκατάστασης του έργου που χάνεται στο βάθος του χρόνου (βλ. σχετική ανάρτηση από το ArtWach UK).

Η τελευταία φάση αποκατάστασης του έργου ξεκίνησε το 1979 και τελείωσε μετά από 20 χρόνια. Στην Εικόνα 1 είναι ο Μυστικός Δείπνος πριν και μετά την αποκατάστασή του.

Εικόνα: Ο Μυστικός Δείπνος του Λεονάρντο Ντα Βίντσι, πριν και μετά την αποκατάστασή του (πηγή)
Εξετάζοντας διάφορες λεπτομέρειες (δείτε σχετική ανάρτηση), βλέπουμε ότι προφανώς τα χαρακτηριστικά του έργου έχουν αλλοιωθεί, ενώ κατά την αποκατάσταση έχει μεταβληθεί και ο σχεδιασμός του έργου.  Μήπως όμως μπρούμε να πούμε κάτι για την γενική αίσθηση που δίνει το έργο με βάση την στοχαστική του ανάλυση?

Με την μεθοδολογία που αναπτύξαμε μπορούμε να αναλύσουμε κατ' αρχήν μόνο τετράγωνες εικόνες. Έτσι χωρίστικε ο πίνακας σε τρεις τετράγωνες αντίστοιχες περιοχές, πριν (Εικόνα 2) και μετά (Εικόνα 3) την αποκατάστασή του.
Εικόνα: Πριν την αποκατάσταση του έργου. Εξεταζόμενες περιοχές
Εικόνα: Μετά την αποκατάσταση του έργου. Εξεταζόμενες περιοχές
Αναλύοντας τις τρεις περιοχές πριν την αποκατάσταση (a, b, c) βλέπουμε στο κλιμακόγραμμα (Εικόνα 4.) ότι η καμπύλη που περιγράφει στοχαστικά μέσω του κλιμακογράμματος την περιοχή του κέντρου (καμπύλη a) βρίσκεται ανάμεσα στις δύο ακριανές (καμπύλες b, c).

Δεν υπάρχει διαθέσιμη περιγραφή για τη φωτογραφία.
Εικόνα: Κλιμακογράμματα που αξιολογούν τις αντίστοιχες περιοχές του έργου πριν την αποκατάσταση 

Αναλύοντας τις τρεις περιοχές μετά την αποκατάσταση (d, e, f) βλέπουμε στο κλιμακόγραμμα (Εικόνα 5.) ότι η καμπύλη που περιγράφει στοχαστικά μέσω του κλιμακογράμματος την περιοχή του κέντρου (καμπύλη d) έχει αλλάξει θέση και βρίσκεται πάνω από τις δύο ακριανές (καμπύλες e, f).
Δεν υπάρχει διαθέσιμη περιγραφή για τη φωτογραφία.
Εικόνα: Κλιμακογράμματα που αξιολογούν τις αντίστοιχες περιοχές του έργου μετά την αποκατάσταση 

Εκτιμάται ότι τα κλιμακογράμματα μετά την αποκατάσταση έχουν μεγαλύτερη συνέπεια απ' ότι τα κλιμακογράμματα πριν, αφού διαμορφώνεται μια στοχαστική ισορροπία στο έργο που αναδυκνύει το κέντρο της εικόνας όπως θα όφειλε.

Είναι όμως στοχαστικά συνεπής αυτή η αποκατάσταση? 

Στην πρόσφατη εργασία μας, εξετάσαμε την στοχαστική συμπεριφορά των έργων διαφόρων καλλιτεχνών (δείτε σχετικά το υποστηρικτικό υλικό της εργασίας). Από την ανάλυσή φαίνεται ότι τα εξεταζόμενα έργα του Ντα Βίντσι, έχουν εντυπωσιακή στοχαστική συνέπεια (Εικόνα 6) κάτι που δεν είναι αυτονόητο. Στην σχετική ανάλυση φαίνεται ότι ότι τα εξεταζόμενα έργα του Caravaggio και του Rembrandt δεν έχουν αντίστοιχη στοχαστική συνέπεια ενώ έχουν τα έργα του Kandinsky που είναι τελείως άλλης εποχής και νοοτροπίας. 

Η εικόνα ίσως περιέχει: 3 άτομα
Εικόνα: Κλιμακογράμματα πέντε χαρακτηριστικών έργων του Λεονάρντο Ντα Βίντσι (πηγή)

Ακραία περίπτωση αποτελεούν τα εξεταζόμενα έργα του Πικάσο που παρουσιάζουν στοχαστική συμπεριφορά με εξαιρετικά μεγάλες διακυμάνσεις (Εικόνα 7). 
Δεν υπάρχει διαθέσιμη περιγραφή για τη φωτογραφία.
Εικόνα: Κλιμακογράμματα πέντε χαρακτηριστικών έργων του Πικάσο (πηγή)

Με δεδομένου ότι έχουμε κατ' αρχήν παρατηρήσει αυτήν την στοχαστική συνέπεια με την οποία δημιουργούσε ο Ντα Βίντσι τα έργα του, βλέπουμε ότι ο τελικός μέσος όρος των περιοχών του κλιμακογράμματος του συντηρημένου έργου πέφτει πιο κοντά στο κλιμακόγραμμα που αντιπροσωπεύει τον μέσο όρο με τον οποίο φαίνεται να ζωγράφιζε τα έργα του ο Ντα Βίντσι (Εικόνα 8).

Δεν υπάρχει διαθέσιμη περιγραφή για τη φωτογραφία.
Εικόνα 8. Κλιμακογράμματα των έργων του Λεονάρντο Ντα Βίντσι (γκρι εστιγμένες ) Με κόκκινη διακεκομένη ο μέσος όρος των έργων, με γκρι το έργο πριν την αποκατάσταση, με πορτοκαλί το έργο μετά την αποκατάσταση

Φαίνεται λοιπόν ότι συνολικά, το έργο πριν και το έργο μετά την αποκατάσταση ήταν πολύ κοντά στον μέσο όρο ενώ, μολονότι παρατηρήθηκαν πολύ μεγάλες μεταβολές, το έργο μετά την αποκατάσταση πλησιάζει περισσότερο τον μέσο όρο των υπολοίπων έργων του Λεονάρντο Ντα Βίντσι που εξετάστηκαν.

Άρα φαίνεται ότι η εργασία μας μπορεί να αποτελέσει και έναν δείκτη αξιολόγησης της αποκατάστασης έργων τέχνης αλλά ενδεχομένως και του χαρακτηρισμού του έργου διαφόρων καλλιτεχνών. 

Δείτε σχετικά: Sargentis, G.-F.; Dimitriadis, P.; Ioannidis, R.; Iliopoulou, T.; Koutsoyiannis, D. Stochastic Evaluation of Landscapes Transformed by Renewable Energy Installations and Civil Works. Energies 2019, 12, 2817.

Παρασκευή 16 Αυγούστου 2019

Πυρκαγιές, πρόληψη ή καταστολή

Μετά από κάθε μεγάλη καταστροφή αναρωτιόμαστε ποιος φταίει. Συνήθως δεν φταίει κανείς ή προκύπτει να φταίει κάτι πολύ ασαφές όπως η κλιματική αλλαγή. Είναι όμως έτσι?

Τρίτη 30 Ιουλίου 2019

Η εξέλιξη των υποδομών διάθεσης και επεξεργασίας νερού της Αθήνας τον 20ο αιώνα

Ακολουθούν τα highlights μιας εργασίας που κάναμε πρόσφατα, σχετικά με τα νερά της Αθήνας: Sargentis, G.-F.; Ioannidis, R.; Karakatsanis, G.; Sigourou, S.; Lagaros, N.D.; Koutsoyiannis, D. The Development of the Athens Water Supply System and Inferences for Optimizing the Scale of Water Infrastructures. Sustainability 2019, 11, 2657.
---------------------------------------------------------------------------

Για να υπάρξουν οργανωμένες κοινωνίες απαιτούνται υποδομές. Τα υδραυλικά έργα είναι οι σημαντικότερες εξ αυτών και οφείλουν να αναπτύσσονται πρώτα απ’ όλες τις υποδομές, αφού κάθε κοινωνία πρώτα πρέπει να βρει το νερό που θα καλύψει τις ανάγκες της και μετά τον χώρο.

Το σύγχρονο σύστημα ύδρευσης της Αθήνας είναι ένα αξιοθαύμαστο υδραυλικό έργο. Η μακρύτερη διαδρομή από τον Εύηνο προς την Αθήνα (Σταθμός Επεξεργασίας Νερού Αχαρνές) είναι περίπου 217 χιλιόμετρα (χωρίς να υπολογίζεται η διαδρομή από τη δεξαμενή του Μόρνου) και το υδροδοτικό σύστημα της Αθήνας είναι συγκρίσιμο με ορισμένα από τα μεγαλύτερα υδραγωγεία του κόσμου.

Το υδροδοτικό σύστημα των Αθηνών έγινε έτσι ώστε οι σύγχρονοι Αθηναίοι όπως και οι πρόγονοί τους, να είναι σε θέση να συνδυάσουν τον βολικό και υγιεινό τρόπο ζωής σε ξηρό κλίμα και την επάρκεια νερού που προέρχεται από το υγρό κλίμα της Δυτικής Ελλάδας. Δηλαδή αντίθετα με την κοινή λογική και πρακτική όπου η κοινωνία βρίσκει φυσικούς πόρους και αναπτύσσεται γύρω από αυτούς, η ανάπτυξη της Αθήνας έγινε σε ένα βολικό χώρο όπου χρειάστηκε να κατασκευαστούν μεγάλα τεχνικά έργα για να την υποστηρίξουν και να καλύψουν τις ανάγκες της σε νερό.

Η ίδρυση της Αθήνας χάνεται στο βάθος του χρόνου, καθώς είναι γενικά αποδεκτό ότι προϋπήρχε της Μυκηναϊκής Εποχής. Εκτιμάται ότι η Αθήνα κατά τον 4ο αι. π.Χ. είχε 160.000 κατοίκους πολίτες και σκλάβους, ο πληθυσμός της Αθήνας την εποχή του Ανδριανού περίπου 1ο αι. μ.Χ. αναφέρεται ότι ήταν περίπου 30.000 κάτοικοι ενώ σύμφωνα με ενδείξεις στην προεπαναστατική Αθήνα (πριν το 1821) ο πληθυσμός της τείνει προς έναν αριθμό της τάξεως των 10.000 κατοίκων.

Η μεγάλη μεταβολή της κλίμακας της Αθήνας έγινε από την στιγμή που επιλέχθηκε να γίνει πρωτεύουσα του νέου Ελληνικού κράτους αφού όπως είναι αυτονόητο η εγκαθίδρυση της πρωτεύουσας προκάλεσε μεγάλη συρροή νέων κατοίκων. Από 12.000 περίπου στα 1834, ο αριθμός τους διπλασιάστηκε μέσα στην επόμενη δεκαετία.

(a) Αθήνα 1810 (b) Αθήνα 2018

Πέμπτη 3 Ιανουαρίου 2019

Ο Παυλάκης και η πέτρα η Πετρούλα

Τη χρονιά που πέρασε έμεινα πολύ στην Κάτω Ιταλία και έγραψα ένα παραμύθι για την ξενιτιά, την όσμωση του πολιτισμού του λόγου και της αρχιτεκτονικής.

Ένα παραμύθι για τις περιπέτειες των ανθρώπων εμπνευσμένο από τους ήχους και τις λαϊκές παραδόσεις των Ελληνόφωνων χωριών της Κάτω Ιταλίας και τα τραγούδια των Encardia.

Ο αρχιτέκτονας, το κορίτσι και το σαλιγκάρι με τα αυγά του, ζωγραφιά της μικρής μου κόρης
Αφήγηση ενός draft του παραμυθιού από τον Γιάννη Δρακόπουλο