Το τέλος της "Bell Epoch" των σταθερών επιτοκίων

Η εργασία: Markantonis, D.; Sargentis, G.-F.; Dimitriadis, P.; Iliopoulou, T.; Siganou, A.; Moraiti, K.; Nikolinakou, M.; Meletopoulos, I.T.; Mamassis, N.; Koutsoyiannis, D. Stochastic Evaluation of the Investment Risk by the Scale of Water Infrastructures—Case Study: The Municipality of West Mani (Greece). World 2023, 4, 1-20. https://doi.org/10.3390/world4010001 υποβλήθηκε στις 22.9.2022 και δημοσιεύθηκε στις 3.1.2023.

Στην εργασία αυτή: 

Δείχνουμε ότι οι επενδύσεις εντάσεως κεφαλαίου που δημιουργούν οικονομίες κλίμακας (μειώνοντας το κόστος της παραγόμενης μονάδας) είναι θεμελιώδεις για να επιτευχθούν συνθήκες ευημερίας σε μια κοινωνία ειδικά στο πλέγμα νερού-ενέργειας και τροφίμων. 

Οι αποσβέσεις των επενδύσεων εντάσεως κεφαλαίου, εξαρτώνται από τα επιτόκια. Σχηματικά, κάνουμε την παρακάτω περιγραφή για να εξηγήσουμε τι σημαίνει αυτό.

Αν η επένδυση εντάσεως κεφαλαίου είναι το μαγικό φίλτρο που βάζουμε σε μια μπανιέρα για την κατασκευή μιας μεγάλης επένδυσης, τα έσοδα από την λειτουργία της είναι αυτά που θα αποσβέσουν την επένδυση σε βάθος χρόνου. Το επιτόκιο είναι η δυναμική με την οποία το μαγικό φίλτρο στην μπανιέρα μπορεί να διαστέλλεται (θετικό επιτόκιο) ή να συρρικνώνεται (αρνητικό επιτόκιο) κατά την διάρκεια αυτή.

Τι είναι επένδυση, απόσβεση και επιτόκιο 

Τα επιτόκια εξαρτώνται από τις πολιτικοοικονομικές συνθήκες που επικρατούν σε κάθε χώρα και δεν είναι σταθερά. Στην παρακάτω εικόνα αποτυπώνονται τα επιτόκια 1961-2021 για διάφορες χώρες. 

Επιτόκια σε διάφορες χώρες (1961-2021)

Για να αξιολογήσουμε τον κίνδυνο της επένδυσης τριών τεχνικών λύσεων ύδρευσης για τον δήμο Δυτικής Μάνης, δημιουργήσαμε συνθετικές χρονοσειρές επιτοκίων με τα στοχαστικά χαρακτηριστικά των επιτοκίων της Ελλάδας (1961-2021). Βάζοντας τις χρονοσειρές αυτές, στο μοντέλο απόσβεσης της επένδυσης, ανάλογα με την τεχνική λύση, είχαμε και την εικόνα του κινδύνου. 

Απόσβεση κεφαλαίου (a) Φράγμα (b) Λιμνοδεξαμενές (c) Αφαλάτωση

Κόστος μονάδας (κυβικό μέτρο νερού) (a) Φράγμα (b) Λιμνοδεξαμενές (c) Αφαλάτωση

Αφού οι συνθετικές χρονοσειρές των επιτοκίων κάθε χώρας δίνουν ένα διαφορετικό αποτέλεσμα, αν θεωρήσουμε ότι η επένδυση μικρότερου επενδυτικού κινδύνου (λιμνοδεξαμενές) γίνονταν σε διαφορετικές χώρες, το κόστος της μονάδας θα μεταβάλλονταν όπως παρακάτω.

Κόστος μονάδας (κυβικό μέτρο νερού) που θα προέκυπτε αν η επένδυση των λιμνοδεξαμενών γίνονταν σε διαφορετικές χώρες του κόσμου

Από την εικόνα αυτή, βλέπουμε έναν φαύλο κύκλο αφού, μια μεγάλη επένδυση σε ανεπτυγμένες χώρες είναι πολύ πιο ασφαλής, απ' ότι σε αναπτυσσόμενες χώρες. Με αυτή τη γενική αξιολόγηση του επενδυτικού κινδύνου, βλέπουμε ότι προκρίνονται οι επενδύσεις σε ήδη ανεπτυγμένες χώρες, δυσχεραίνοντας τις αναπτυσσόμενες χώρες να πετύχουν οικονομίες κλίμακας και μείωση του κόστους ανά μονάδα. 

Τα πρόσφατα γεωπολιτικά γεγονότα και οι μακροοικονομικές τους επιπτώσεις, ιδιαίτερα η απότομη αύξησης των επιτοκίων το 2022 καθώς και ο ρυθμός πληθωρισμού, δείχνουν ότι η "Bell Epoch" των γενικά χαμηλών και σταθερών επιτοκίων των τελευταίων 70 ετών μάλλον τελειώνει. 

Για να δείξουμε το τι σημαίνει αυτό, δημιουργήσαμε συνθετικές χρονοσειρές από διαθέσιμα δεδομένα των επιτοκίων της Αγγλίας της ταραγμένης περιόδου του μεσοπολέμου (1907–1956) και της ήπιας περιόδου (1961–2014). Στα παρακάτω διαγράμματα αποτυπώνεται ο κίνδυνος της επένδυσης για την κατασκευή ενός φράγματος στην Αγγλία (αντίστοιχης εντάσεως κεφαλαίου, με αυτό που μελετήθηκε) την περίοδο (1907–1956) σε σχέση με την περισσότερο ασφαλή επενδυτική περίοδο (1961-2014).

Απόσβεση κεφαλαίου για την υποθετική επένδυση ενός φράγματος στην Αγγλία. Συνθετικές χρονοσειρές επιτοκίων (a) 1907–1956 (b) 1961–2014 

Το αποτέλεσμα αυτής της εργασίας είναι η ανάδειξη της τρωτότητας του αρχικού κόστους μιας επένδυσης. Οι μεγάλες κεφαλαιακές απαιτήσεις των έργων υποδομής αυξάνουν το κόστος των τεχνικών λύσεων κυρίως μέσω της έκθεσής τους στη μεταβλητότητα των επιτοκίων. Το τελευταίο μπορεί να θεωρηθεί ως μακροοικονομική ευπάθεια και εκτιμάται ότι οι φορείς χρηματοδότησης και τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα που είχαν μάθει να λειτουργούν σε ένα σταθερό χρηματοοικονομικό περιβάλλον, θα έχουν δυσκολίες στην προσαρμογή σε ένα δυναμικό και ασταθές χρηματοοικονομικό περιβάλλον.

Συμπερασματικά, η νομισματική σταθερότητα είναι ζωτικής σημασίας προκειμένου να πραγματοποιηθούν εύλογες ασφαλείς μακροπρόθεσμες επενδύσεις. Επιπλέον, το χρηματοπιστωτικό σύστημα πρέπει να υποστηρίζει την δημιουργία οικονομιών κλίμακας, καθώς οι επενδύσεις μεγάλης κλίμακας ελαχιστοποιούν το κόστος ανά παραγόμενη μονάδα που αποτελεί τη βάση για την κοινωνική ευημερία.

Μια περίοδος γεωπολιτικών αναταραχών όπως η σημερινή, οδηγεί σε υψηλά και μεταβλητά επιτόκια, πράγμα που σημαίνει ότι οι επενδύσεις εντάσεως κεφαλαίου (που δημιουργούν οικονομίες κλίμακας) γίνονται όλο και πιο επικίνδυνες και κατά κανόνα αδύνατες.